Farz namazlar da:
1. Her mükellefe farz olan.
2. Yeteri kadar mükellefe farz olan diye ikiye
ayrılır.
Her mükellefe farz olan namazlar, her gün
kılınan.
Sabah,
Ögle,
Ikindi,
Akşam,
Yatsı olmak üzere "Beş Vakit Namaz"dır.
Yeteri kadar mükellefe farz olan namaz,
cenaze namazıdır. Cuma ile Bayram namazları da sadece erkeklere
gereklidır. Cuma farz, bayramlar ise vaciptir. Ancak bunları kadınlar
da kılabilir.
Beş vakit namazdan:
Sabah Namazı, dört rekattır. Ikisi
kuvvetli sünnet, ikisi de farzdır. Önce sünneti sonra farzı kılınır.
Ögle Namazı on rekattır. Dördü ilk
sünneti, dördü farzı, ikisi de son sünnetidir. Önce dörtlü sünneti,
sonra farzı, sonra da ikili sünneti kılınır. Sünnetleri
kuvvetli sünnettir.
Ikindi Namazı sekizrekattır. Dördü
sünneti, dördü de farzıdır. Önce sünneti kılınır.
Farzından sonra sünnet ya da nafile kılınmaz. Sünneti devamlı
kılınan sünnetlerden değildir. Ancak kılanlara
Peygamberimiz, merhamet duâsında bulunmuştur. (Tirmizî, salat 207 ;
Müsned N/117.)
Akşam Namazı beş rekattır.
Ikisi sünneti, üçü de farzıdır. Önce farzı sonra sünneti kılınır.
Sünneti güçlü sünnetlerdendir.
Yatsı Namazı on rekattır. Vitir
de genellikle yatsı ile kılındığı için onüç
rekat sayılır. Dördü ilk sünneti, dördü farzı, ikisi son sünneti,
üçü de vitirdir. Önce dörtlü sünneti, sonra farzı, sonra ikili sünneti,
sonra da vitir kılınır. Ilk sünneti, ikindinin sünneti gibidir,
son sünneti, güçlü sünnetlerdendir.
Genel kural olarak ikili sünnetler, dörtlü sünnetlerden
daha güçlüdür.
Vacip namazlar; -yukarıda da denildiği
gibi her mükellefe vacipolan vitir namazı ile, sadece erkeklere vacipolan
bayram namazlarıdır.
Sünnet Namazları deyince, öncelikle beş
vakit namazla beraber kılınan sünnetler akla gelir. Bunların güçlü
olan ve olmayanlarına üç önceki maddede değindik. Ramazanda kılınan
Teravih Namazı da güçlü sünnetlerdendir.
Ayrıca Küsûf ve Hüsûf Namazı,
yani; Güneş ve Ay tutulduğunda kılınan namaz da güçlü sünnetlerdendir.
Güneş ve Ay tutulduğunda namaz kılmak, tutulmanın kalkması
için değil, Dünyayı, Ayı ve Güneşi tesbih taneleri gibi
çeviren Allah'ın gücünü hatırlattıkları içindir. Hattâ
deprem, şiddetli rüzgâr, sürekli yağmur, ya da yağmurun
yagmaması, yıldırım ve salgın hastalık zamanlarında
da aynı gaye ile namaz kılmak sünnettir.
Farz, vacip ve sünnetlerin dışında
kalan namazların en güçlü olanı ve insanı Allah'a en çok
yaklaştıranı, gece kalkılarak kılınan "Teheccüd
Namazı" dir. Ya da nafileyi sünnetlerden ayırırsak, en güçlü
ve önemli nafile, Teheccüd Namazı'dir diyebiliriz. Ancak farzların dışında
kalan bütün namazlara "Nafile Namaz" da denir."Nafile"
dilimizde olduğu gibi "boşuna" anlamına değil,
"gerekli olana ilave" anlamındadır.
Teheccüd'ün dışındaki nafile
namazlar:
1. Mescidlere
girildiğinde Mescidi Selâmlama Namazı.
2. Abdest
alındığında daha ıslaklığı kurumadan iki
rekat Abdest Sükrü Namazı.
3. Kuşluk
vaktinde dört ya da fazla rekat olarak kılınan Duha Namazı.
4. Bir
işi yapmakla yapmamak arasında tereddüt edildiğinde, iki rekat
olarak kılınan "hayırlı olana isteme" anlamında
"Istihare Namazı".
5. Bir
ihtiyacı ve arzusunun giderilmesi için, iki rekat olarak kılınan,
"Allah'tan yardım dileme" anlamında "Istiâne" ya
da "Hâcet Namazı".
6. Dört
rekat olarak kılınan "Tesbih Namazı".
7. Akşam
namazından sonra kılınan altı rekat "Evvâbin Namazı"...
gibi namazlardır. Mükellefler bunları kılmak zorunda değildir.
Ancak kulluğu ispatlamanın en az şartı farz namazlardır.
Nafileler ise insanın Allah'a yakınlaşmasını sağlarlar.
(bk. Buharî, rikâk 38; Müsned VI/256.)